Het boek Stoute Schoenen van Bart van Loo brengt me op een geweldig idee. Hoe mooi zou het zijn om in het spoor van de christenen in Nederland een culturele reis te maken naar al het moois wat deze cultuur aan Nederland heeft geschonken. Ik voel me al wandelen door het Valkhof, speuren naar sporen van christendom in het vroege Maastricht. Lijsten met godzalige bisschoppen doorsnuffelen naar die éne anekdote die het echte verhaal vertelt. Ik sta onder een weelderige eik, daar ergens bij Dokkum, en ik hoor de bijlslagen klinken. Ik vertoef in het door een buskruitontploffing getroffen Delft en hoor de boetpredicatiën in mijn oren galmen. Het ‘wee u en bekeert u’ afgewisseld met ‘heden, hoor vandaag toch Mijn stem’. Ik wil verdwalen in de intieme christelijke gedichten van Gezelle, Wijdeveld, Achterberg.[1]
Deze vergezichten koester ik dus na het lezen van het vuistdichte boek van de tocht van Bart van Loo langs kastelen, graftombes en hertogelijke verblijven van de Bourgondische hertogen, grondleggers der Nederlanden.
Waarom is dit boek zo’n geweldige inspiratie? Om een paar redenen niet, en die noem ik nu maar gelijk. Het boek is te dik en de dikte zorgt ervoor dat het op den duur een sleur wordt. Van Loo volgt geen historische verhaallijn waardoor het voortdurend duizelt van de Filipsen, Karels, Goede en Stoute Margaretha’s, gravinnen van Vlaanderen, maar net zo makkelijk grootmoeder van de Windsors. Hoewel de uitgever en schrijver goed hun best hebben gedaan om hier en daar stambomen in het boek te stoppen, zou een boekenlegger met een gecomprimeerde versie een meerwaarde zijn van formaat.
Dat de Bourgondiërs opeens de grondleggers zijn van ‘De Nederlanden’ lijkt me ietwat overdreven. Wat mij betreft staat de vrijgevochten houding van Brugge en Gent veel meer symbool voor de grondleggende identiteit van de Nederlanden dan de poging van een soeverein om belendende graafschappen te veroveren. Voor de Noordelijke Nederlanden geldt dat zeker, daar Friesland en Gelre pas in de 16e eeuw door Karel V bij het rijk zijn gevoegd. De speurtocht van Van Loo houdt dan ook op bij Utrecht.
Stoute schoenen weet de verbeeldingskracht aan te jagen tot grote hoogten. Niettemin had ik graag meer verbeeldingskracht gelezen en iets minder straten en stenen. Naar het zich aanziet heeft de schrijver ongelooflijk veel speurwerk verricht om juist te kunnen vaststellen dat deze of gene hertog op een bepaalde locatie op een bepaald moment is geweest. Maar dat bevredigt mijn geschiedenishonger niet. Het boek De Bourgondiërs, waar dit verhaal mee begon, ligt echter voor herlezing klaar.
In mij is wel een verlangen geboren een onafzienbare lijst van steden te bezoeken. Dacht ik eerst deze zomer naar het Zwarte Woud te kunnen reizen voor wat verpozing in de bossen en bij kabbelende beekjes, ik vrees cultuur te willen snuiven. Ik heb cultuurangst ontwikkelt: de vrees om belangrijke culturele attracties van om de hoek te missen. Het beste idee is de Belgische koninklijke bibliotheek waar allerlei handschriften vanuit de middeleeuwen in een historisch aansprekend pand worden tentoon gesteld. Daar rust de epigraaf van het befaamde Imitatio van Thomas a Kempis. Die moet ik, het liefst op korte termijn, gezien hebben. Maar ook zou ik graag terug willen naar onder het Belfort van Brugge, me spoeden naar Gent om het Gravensteen te bezichtigen. Tijd moet ik nemen voor de architectonische hoogstandjes van 15e-eeuws Mechelen. Breda staat al langer op de wensenlijst.
[1] Na deze paragraaf klink het vermanend van mijn vrouw: Tjonge, dat wordt prachtig. Hopelijk houdt de realiteit van werk, studie, vrouw en kinderen het niet al te zeer tegen.
Comments