In de serie Puriteinse Klassieken van Uitgeverij De Banier is deel 14 uitgekomen. Het gaat om een boekje van de vader van het puritanisme, William Perkins (1558-1602). Perkins was een groot geleerde en heeft een enorme invloed gehad. Hij was in staat om met grote snelheid boeken te lezen en ook volledig te onthouden. Al snel na zijn afstuderen werd hij aangesteld aan de universiteit. Zijn bekendheid hing samen met zijn grote talent in het preken. Zo jong als hij was, 24 jaar, trok hij al veel publiek en wist hij met grote ernst zijn hoorders tot het geloof in het Evangelie te bewegen. Niet in het minst werd zijn talent versterkt door zijn grote ernst. Het zijn tijden om naar terug te verlangen, nu het ambt in grote delen van de kerk voorbehouden lijkt aan mannen van middelbare leeftijd.
Het boek is bedoeld bij de voorbereiding op het sterven. De ars moriendi, de kunst van het sterven, was een genre dat sinds de donkere dagen van de zwarte dood in de middeleeuwen veel voorkwam. Van Luther zijn veel uitspraken bewaard gebleven, waarvan zijn omkering ‘te midden van de dood zijn we door het leven omringd’ nog steeds herinnerd wordt. Lees daarvoor ook het boekje van Arthur Alderliesten, Stervenskunst bij Luther.
Prof. dr. A. Baars schrijft een lange inleiding op het werk, waardoor het boek net zoveel inleidende woorden als hoofdtekst heeft. In de inleiding staan veel kerkhistorische ontwikkelingen beschreven en daarmee krijgt Perkins als persoon en theoloog veel reliëf mee.
Het boek zelf wil ik aanbevelen met een lang citaat, genomen uit een gedeelte waar Perkins enkele aanbevelingen noemt om te mediteren om te komen tot een bijbelse visie op de dood.
“Het vierde onderwerp om over te mediteren is dat God Zijn bijzondere, gezegende en vertroostende tegenwoordigheid heeft beloofd aan Zijn kinderen als ze ziek zijn, als ze gaan sterven of als ze in enige benauwdheid verkeren. ‘Want gij zult gaan door het water, Ik zal bij u zijn’, zegt de Heere, ‘en door de rivieren, zij zullen u niet overstromen; wanneer gij door het vuur zult gaan, zult gij niet verbranden, en de vlam zal u niet aanraken’ (Jes. 43:2). De Heere openbaart zijn tegenwoordigheid op drie manieren.
Ten eerste door de pijn en de smart van ziekte en dood te verlichten en te verminderen, zoals duidelijk wordt verwoord in de hierboven genoemde belofte. Hier zien we dat voor veel mensen de doodsangst en de doodssmart niet zo smartelijk en moeilijk zijn als de beproevingen en kruisen die tijdens hun leven op hen worden gelegd.
De tweede wijze waarop God tegenwoordig is, is door de innerlijke en onuitsprekelijke troost van de Geest, zoals Paulus zegt: ‘Wij roemen ook in de verdrukkingen, wetende dat de verdrukking lijdzaamheid werkt, en de lijdzaamheid bevinding, en de bevinding hoop, en de hoop beschaamt niet’. Vanwaar deze vreugde? ‘Omdat’, zo zegt hij in het vervolg van de tekst, ‘de liefde Gods in onze harten uitgestort wordt door de Heilige Geest’(Rom. 5:3-5). (…)
In de derde plaats is Gods tegenwoordigheid door de bediening van goede engelen die Hij heeft aangewezen als bewaarders en verzorgers voor Zijn kinderen om hen te ondersteunen en in hun armen te dragen zoals voedsters bij jonge kinderen doen.”